Το 1946, Αιγύπτιοι χωρικοί ανακάλυψαν σε έναν λάκκο στο Ναγκ-Χαμάντι, κοντά στο Λούξορ, 49 θρησκευτικά κείμενα στην κοπτική γλώσσα (που διαδέχτηκε την αρχαία αιγυπτιακή), τα οποία χρονολογούνται στους πρώτους χριστιανικούς αιώνες. Μεταξύ αυτών, βρέθηκε ένα έργο το οποίο μέχρι τότε ήταν γνωστό μόνο από αναφορές σε κείμενα πρωτοχριστιανικών συγγραφέων: το Ευαγγέλιο του Θωμά. Το κείμενο αυτό διεύρυνε θεαματικά τις γνώσεις μας σχετικά με την αυθεντική διδασκαλία του Ιησού και την πρώτη περίοδο του χριστιανικού κινήματος. Το χαμένο πρωταρχικό Ευαγγέλιο Από τη σύγχρονη κριτική μελέτη της Αγίας Γραφής και μετά από ανάλυση της Καινής Διαθήκης, διαπιστώθηκε ότι οι Ευαγγελιστές Λουκάς και Ματθαίος θα πρέπει να είχαν στη διάθεσή τους μια συλλογή λόγων του Ιησού, την ύπαρξη της οποίας αγνοούσαν οι υπόλοιποι Ευαγγελιστές. Αυτή η συλλογή λόγων ήταν το παλαιότερο κείμενο που κυκλοφορούσε στους κύκλους των πρώτων οπαδών του Χριστού, κατά κάποιον τρόπο το χαμένο «πρωταρχικ'ο Ευαγγέλιο», το οποίο διαφύλασσε τους αυθεντικούς λόγους του Ιησού. Το Ευαγγέλιο του Θωμά είναι ένα τέτοιο κείμενο. Πρόκειται για 114 ρήσεις του Ιησού που παρατίθενται χωρίς να ακολουθείται συγκεκριμένη δομή. Παρουσιάζουν εκπληκτικές ομοιότητες με τη συλλογή των λόγων που προέκυψε από τη φιλολογική ανάλυση των Ευαγγελίων. Τα αυθεντικά λόγια του Ιησού Το Ευαγγέλιο του Θωμά προηγείται χρονολογικά των τεσσάρων Ευαγγελίων που συνθέτουν την Καινή Διαθήκη και περιλαμβάνει πολλές φράσεις τις οποίες η σύγχρονη κριτική θεωρεί ότι πράγματι είπε ο Ιησούς, σε αντίθεση με κάποιες που οι Ευαγγελιστές απέδωσαν αυθαιρέτως στο πρόσωπό του. Αυτό το γεγονός ώθησε μια σημαντική ένωση ερευνητών, μέλη του «Σεμιναρίου για τον Ιησού» του ινστιτούτου Γουέσταρ, στη Σονόμα της Καλιφόρνιας, να θεωρήσουν το Ευαγγέλιο του Θωμά ως πέμπτο Ευαγγέλιο και να το μελετούν μαζί με τα τέσσερα Ευαγγέλια στα πλαίσια της έρευνας για την αναζήτηση των αυθεντικών λόγων του Ιησού.
Το Ευαγγέλιο του Θωμά υποτίθεται ότι συντάχθηκε από τον ίδιο τον Απόστολο Θωμά, ο οποίος έμεινε στην ιστορία ως ο «Απιστος Θωμάς», όπως διαβάζουμε στο Κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο (κ' 24-29). Εκεί αναφέρεται ότι ο Θωμάς ήταν ο μοναδικός από τους μαθητές που δεν πίστευε ότι ο Κύριος είχε αναστηθεί. Ο Ιησούς τον κάλεσε να ψηλαφίσει τη λονχισμένη του πλευρά και του είπε: «Πείστηκες επειδή με είδες με τα μάτια σου, μακάριοι εκείνοι που χωρίς να με έχουν δει πιστεύουν». Ο πίνακας «O Απόστολος Θωμάς» του Ζορζ ντε Λα Τουρ (1593-1652) εκτίθεται στο μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι. Από το Ευαγγέλιο του Θωμά «Όποιος βρει την ερμηνεία αυτών των λόγων δεν θα γευθεί θάνατο» (Ευαγγέλιο Θωμά, 1). «Κατανόησε πρώτα όσα μπορείς να διακρίνεις και ό,τι είναι κρυμμένο θα σου αποκαλυφθεί. Γιατί δεν υπάρχει τίποτε κρυμμένο που δεν θα φανερωθεί» (Ευαγγέλιο Θωμά, 5) «Να αγαπάτε τον αδελφό σας όπως την ψυχή σας και να τον φυλάγετε σαν κόρη οφθαλμού» (Ευαγγέλιο Θωμά, 25). «Αν η σάρκα απέκτησε υπόσταση εξαιτίας του πνεύματος, τούτο είναι θαύμα. Αν όμως το πνεύμα απέκτησε υπόσταση εξαιτίας του σώματος, τουτο είναι θαύμα θαυμάτων. Εγώ στ' αλήθεια θαυμάζω που αυτός ο μεγάλος πλούτος έχει κατοικήσει σε τέτοια φτώχεια» (Ευαγγέλιο Θωμά, 29). «Αν σας ρωτήσουν, "Από που ήρθατε;" απαντήστε, "Ήρθαμε από το Φως, από το μέρος όπου το Φως γεννιέται μόνο του κι εκδηλώθηκε μέσα από την εικόνα σας"» (Ευαγγέλιο Θωμά, 50). «Όταν ένας είναι αδιάσπαστος, θα είναι γεμάτος φως. Όταν είναι διχασμένος, θα είναι γεμάτος σκοτάδι» (Ευαγγέλιο Θωμά, 61). «Να αναζητάτε λοιπόν κι εσείς τον θησαυρό που δεν ξεπέφτει αλλά διαρκεί, εκεί όπου ούτε σκώρος έρχεται και τον τρώει ούτε σκουλήκι και τον καταστρέφει» (Ευαγγέλιο Θωμά, 76). Βουδιστικές πηγές Παραδόξως, οι αφορισμοί που περιλαμβάνονται στο Ευαγγέλιο του Θωμά έχουν πολλά κοινά στοιχεία με την ανατολική σκέψη, και ιδιαίτερα με τη Βουδιστική. Οι Γερμανοί ερευνητές Έλμαρ Ρ. Γκρούμπερ και Χόλγκερ Κέρστεν, στο βιβλίο τους «Ο πρωταρχικός Ιησούς» («Der Ur-Jesus», 1994), εξηγούν ότι, σύμφωνα με όσα παραθέτουν, ο Ιησούς είχε δεχθεί επιρροές από τις Βουδιστικές διδασκαλίες. «Εάν κάποιος φύγει από αυτόν τον κόσμο χωρίς να τον έχει κατανοήσει, τότε γι' αυτόν ο κόσμος είναι άχρηστος, αφού δεν τον έχει μελετήσει, όπως αχρηστεύεται για παράδειγμα οι Βέδες (ιερά θρησκευτικά κείμενα των ινδουιστών) εάν δεν την μελετήσει κάποιος ή μια δουλειά αν δεν την διεκπεραιώσει». Αντίστοιχη αυτής της φράσης από το ινδουιστικό βιβλίο «Μπρχανταρανιάκα Ουπανισάδ» υπάρχει και στο Ευαγγέλιο του Θωμά. Στο Ευαγγέλιο αυτό ο Ιησούς προτρέπει τους μαθητές του να ζουν ως περιφερόμενοι μοναχοί, χωρίς δεσμούς με τον κόσμο, χωρίς ιδιοκτησία και κατοικία: «Να μην προσκολλάστε» (Ευαγγέλιο Θωμά, 42), κάτι που συνάδει απόλυτα με το πνεύμα της Βουδιστικής διδασκαλίας. Αντιπαραβολή κειμένων Για τους Βουδιστές, εξάσκηση της προσοχής σημαίνει όλες οι δραστηριότητες να γίνονται συνειδητά, ακόμα και οι καθημερινές αυτόματες λειτουργίες, όπως η αναπνοή το βάδισμα, και να υιοθετείται ο διαλογιστική στάση ενός ουδέτερου παρατηρητή. Η Σατιπατχάνα («τέσσερεις αφυπνίσεις της προσοχής») είναι ο βασικός τρόπος διαλογισμού. Η συνεπής προσοχή μετατρέπει το ασαφές σε σαφές, το ασυνείδητο σε συνειδητό και την άγνοια σε γνώση. Στο Ευαγγέλιο του Θωμά (κεφ. 5) αναφέρεται επίσης αυτή η στάση ζωής. Ακόμα και οι συγκρίσεις με το φως και το σκοτάδι, οι οποίες παίζουν σημαντικό ρόλο στα λόγια του Ιησού (Ευαγγέλιο Θωμά, 61), βρίσκονται σε συμφωνία με τις Βουδιστικές πηγές: «Ο σοφός πρέπει να εγκαταλείψει τον δρόμο του σκότους και να ακολουθήσει τον φωτεινό δρόμο» (Νταρμαπάντα, 6.12) και «Αυτός ο κόσμος είναι τυλιγμένος στο σκοτάδι, λίγοι εκεί μέσα μπορούν να δουν. Λίγοι εισέρχονται στο βασίλειο της μακαριότητας σαν πουλιά που εγκαταλείπουν τη φωλιά» (Νταρμαπάντα, 13.8).
Ο συγγραφέας Χόλγκερ Κέρστεν υπέδειξε στο έργο του βουδιστικές διδασκαλίες που περιέχονται επίσης στα κηρύγματα του Ιησού. Επίσης, στο Ευαγγέλιο του Θωμά φαίνονται αναλογίες. to-emblima.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου