Με απλωμένα όλα του τα πανιά, το περήφανο ιστιοφόρο πλησίαζε τον μυχό του κόλπου. Ηλιοβασίλεμα και θαρρείς πως ο χρόνος σταμάτησε. Αυτή η σκηνή μ' ακολουθεί κάθε φορά που αντικρίζω τα απόμερα ακρογιάλια του Αιγαίου, εκεί που η φαντασία συναντά τον θρύλο και πλάθει ιστορίες για ατρόμητους και αδίσταxτους πειρατές που διαφεντεύουν το Αιγαίο με γοργοτάξιδα πλεούμενα αλλοτινών καιρών. Τότε που η πράξη της πειρατείας θεωρείτο έργο που απέφερε δόξα και πλούτη, όπως μας αναφέρει ο Θουκυδίδης.
Ταξιδεύοντας πίσω στο χρόνο συναντάμε το βασιλιά Μίνωα, τότε που τα νησιά του Αιγαίου υπέφεραν από διαφόρων εθνικοτήτων πειρατές, με πιο φημισμένους για τη δράση τους, τους Κάρες, οι οποίοι είχαν προκαλέσει σοβαρές καταστροφές στις ατείχιστες νησιωτικές πόλεις. Ο Μίνωας επικράτησε στο Αιγαίο, εκδίωξε τους πειρατές που λυμαίνονταν τα νησιωτικά παράλια και έτσι επικύρωσε τη θαλασσοκρατορία του. Η πειρατεία, ωστόσο, βαθιά ριζωμένη στην ιστορία των λαών που έχουν το προνόμιο, αλλά και τον κίνδυνο να ζουν κοντά στη θάλασσα, συνεχίζεται και στην ομηρική εποχή. Ο μύθος του θεού Διονύσου με τους Τυρρηνούς πειρατές εξιστορείται στον έβδομο ομηρικό ύμνο και είναι εμπνευσμένος είτε από την τρομοκρατία που ασκούσαν οι Ετρούσκοι της Κάτω Ιταλίας που τις πειρατικές επιδρομές τους είχαν δοκιμάσει οι Έλληνες του Αιγαίου τουλάχιστον από τον 6ο αιώνα π.Χ., είτε από τους Πελασγούς που επίσης ονόμαζαν Τυρρηνούς και που έγιναν επίσης γνωστοί για τις πειρατικές ικανότητές τους.
Ο Διόνυσος, με τη μορφή νέου παλικαριού, βρισκόταν σε μια ακρογιάλια κάπου στο Αιγαίο.
Εκείνη την ώρα πέρασε ένα καράβι με Τυρρηνούς πειρατές που τον άρπαξαν, με σκοπό να
ζητήσουν λύτρα. Ξαφνικά το καράβι τους πλημμυρίζει κρασί, στο πανι απλώνεται κλήμα με
σταφύλια και στο κατάρτι φυτρώνει κισσός. Ο Θεός κάνει πια την εμφάνισή του με μορφή
λιονταριού, κομματιάζει τον αρχιπειρατή και μεταμορφώνει τους ναύτες σε δελφίνια. Στην κλασική αρχαιότητα η πειρατεία, που γνωρίζει νέα άνθηση, παρόλο που έχει χάσει την αίγλη των προηγούμενων εποχών, παρουσιάζει νέα έξαρση με τους Ετρούσκους. Ο Κίμωνας ανέλαβε σημαντική δράση εναντίων των πειρατών με θετικά αποτελέσματα, αλλά όχι καταλυτικά. Μάλιστα ψηφίσματα, από διάφορα νησιά του Αιγαίου όπως την Αμοργό ή τη Σύρο, χαραγμένα σε μαρμάρινες στήλες, μιλούν για επιβραβεύσεις νέων, επειδή αντιμετώπισαν γενναία πειρατικές επιδρομές.
Στη ρωμαϊκή εποχή η πειρατεία μαστίζει τα παράλια της ανατολικής Μεσογείου και αποτελεί υπαρκτό κίνδυνο για το ρωμαϊκό ναυτικό προκαλώντας προβλήματα στον ανεφοδιασμό της Ρώμης με σιτηρά αλλά και στις θαλάσσιες μεταφορές γενικότερα. Ο Πομπήιος το 67 π.Χ. πατάσσει την πειρατεία και επαναφέρει την ασφάλεια στη ναυσιπλοΐα. Πολλοί συγγραφείς, όπως ο Πλούταρχος, αναφέρθηκαν στα γεγονότα εκείνης της περιόδου δίνοντας το στίγμα ενός φαινομένου αλληλεξαρτώμενου πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών προεκτάσεων και κινήτρων. Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα περιστατικά είναι η απαγωγή, το 78 π.Χ., του νεαρού εξόριστου Γάιου Ιούλιου Καίσαρα, ο οποίος πλέοντας στα νερά του Αιγαίου δέχτηκε επίθεση πειρατών. Ο ίδιος πιάστηκε αιχμάλωτος και μετά από 38 μέρες, αφού καταβλήθηκαν λύτρα στους πειρατές αφέθηκε ελεύθερος. Μια περιπέτεια που φανερώνει την επικινδυνότητα πλεύσης στο Αιγαίο και “που αν είχε κάπως διαφορετικό τέλος, θα άλλαζε ριζικά την παγκόσμια ιστορία” όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Φιλίπ Γκοσέ. Στη βυζαντινή εποχή οι Σαρακηνοί πειρατές, με ορμητήρια τους την Αφρική και την Κρήτη, είχαν γίνει ο φόβος και ο τρόμος των νησιωτικών πληθυσμών. Οι παράλιες εγκαταστάσεις νησιωτικών πόλεων είχαν μεταφερθεί σε ψηλότερα σημεία προστατευμένη με σκοπό την ασφαλέστερη διαβίωση και την απόκρουση των ληστρικών πειρατικών επιδρομών. Είναι άλλωστε γνωστά τα τοπωνύμια "σαρακήνικα” που αποδίδονται σε όρμους και αγκυροβόλια αρκετών κυκλαδικών νησιών, τα οποία δεν είναι τίποτε άλλο παρά ορμητήρια ή βάσεις ανεφοδιασμού των πειρατών. Η ναυσιπλοΐα στο Αιγαίο ήταν μια περιπέτεια και δεν είναι λίγα τα τάματα στον Άγιο Νικόλα ή σε άλλους αγίους για τη διάσωση ενός πλοίου και των επιβατών του από τους πειρατές.
Μετά την εξασθένηση της βυζαντινής κυριαρχίας που είχε σαν αποτέλεσμα τη διάλυση του βυζαντινού πολεμικού ναυτικού και κυρίως μετά τον 11ο μ.Χ. αιώνα ανέλαβαν δράση στο Αιγαίο και γενικότερα στην ανατολική Μεσόγειο πειρατές από τη Γένουα, τη Μάλτα, την Πίζα, τη Βενετία, την Καταλωνία, τη Νορμανδία με καταστροφικές συνέπειες για το εμπόριο, τη ναυτιλία και την ασφάλεια των πληθυσμών στην περιοχή. Τον 16ο και τον 17ο αιώνα η πειρατεία βρίσκεται στο απόγειό της. Χριστιανοί και μουσουλμάνοι πειρατές λυμαίνονται τα παράλια της Μεσογείου και το ταξίδι με πλοίο έχει γίνει τελείως ανασφαλές για επιβάτες και πλήρωμα. Ταξιδεύοντας κανείς με πλοίο, κινδύνευε συχνά να χάσει τη ζωή του ή να βρεθεί σε σκλαβοπάζαρο.
Το Αιγαίο είχε γίνει φωλιά πειρατών με ορμητήριά τους τη Μάνη, την Κρήτη, τις βραχοσπηλιές του Τσιρίγου και της Σαπιέντζας, την Ικαρία και την Ίο. Γαλέρες, γαλεάτες, φούστες και μπτιγκαντίνια, έσκιζαν το νερά σκορπώντας τον τρόμο. Με πιο φοβερούς τους πειρατές της βόρειας Αφρικής, μπαρμπαρέζους και Αλγερινούς, που με τα γρήγορα σκαριά τους και την τόλμη των πληρωμάτων τους διαφέντευαν τη Μεσόγειο από την Ισπανία μέχρι τη Συρία. Οι αρχηγοί τους, με εξέχουσα μορφή τον Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα, στάθηκαν από τους πιο αδίστακτους αλλά και πιο ικανούς ναυτικούς. Όπως αναφέρει ο συγγραφέας Κ. Σιμόπουλος: "Οι αρχιπειρατές της Μεσογείου τόσο οι μουσουλμάνοι όσο και οι χριστιανοί, δεν ήταν απλοί ληστές, αλλά συχνα αληθινοί ηγεμόνες, που συνομολογούσαν συμφωνίες, οργάνωναν επιχειρήσεις, ασκούσαν καταδρομή και μοιράζονταν τεράστια κέρδη με τους βασιλείς ή σουλτάνους που τους προστάτευαν". Τις απαρχές του 17ου αι. που ο αγώνας για την απελευθέρωση της ελληνικής επικράτειας αποκτά συγκροτημένη μορφή, οι πρόκριτοι των νησιών και αργότερα η ελληνική διοίκηση χορηγούσαν σε πολεμικά πλοία διπλώματα καταδρομής. Κύριος στόχος το κούρσεμα των τουρκικών πλοίων, με υποχρέωση να σέβονται τις ξένες φιλικές προς τον αγώνα σημαίες. Τα πράγματα όμως δεν έμειναν ελεγχόμενα. Η πειρατεία έγινε τρόπος ζωής για καταδρομείς αλλά και πραγματικούς πειρατές, οι οποίοι όργωναν τις αφύλακτες θάλασσες της ανατολικής Μεσογείου. Η κατάσταση πάντως στο Αιγαίο δεν φαίνεται να αλλάζει δραματικά τουλάχιστον μέχρι την εποχή του Καποδίστρια. Το Αιγαίο, σταυροδρόμι των θαλάσσιων επικοινωνιών Ανατολής και Δύσης, φιλοξένησε στο πέρασμα των αιώνων κάθε λογής πειρατές, που όργωναν τις θάλασσες και έσπερναν τον φόβο. Ωστόσο η εικόνα του Αλγερινού πειρατή με τα χέρια βουτηγμένα στο χρυσάφι και το αίμα ή η πιο ελληνική του "πειρατή της Γραμβούσης" θα αποτελεί για πάντα θέμα των παραμυθιών και ανομολόγητη νοσταλγία για αυτούς που θεωρούν πως η ουσία των ανθρώπων αναδεικνύεται σε στιγμές που το ευγενικό και ασυμβίβαστο μπλέκεται αξεδιάλυτα με τη βία και τον όλεθρο.
Καποδίστριας
Στο ταξίδι του προς την Ελλάδα, ο Καποδίστριας συναντήθηκε με τον Κόδριγκτον. Από αυτή την επαφή ο νέος κυβερνήτης κατάλαβε ότι η πειρατεία ήταν ένα από τα πιο δύσκολα ζητήματα που έπρεπε να λύσει, όπως φαίνεται και από την παρακάτω μαρτυρία.
«Επειδή αι από τινός καιρού πρατόμεναι κατά την Μεσόγειον διαρπαγαί εις το εμπόριον των υπηκόων της Α.Μ. από ένοπλα πειρατικά πλοία, φέροντα σημαίαν ελληνικήν, υπερηύξηθησαν νεωστί, και συνωδεύθησαν από σληράς και βάρβαρους πράξεις, αίτινες αποκατέστησαν το εις εκείνα τα μέρη εμπόριον πολλά επικίνδυνον...»
Μιαούλης
Παρ' όλες τις προσπάθειες των ξένων δυνάμεων να πατάξουν την πειρατεία, το τελικό χτύπημα το έδωσε ο Καποδίστριας. Ο ναύαρχος Μιαούλης έλαβε εντολή να καθαρίσει τις φωλιές της πειρατείας στις Βόρειες Σποράδες και στη Γραμβούσα όπου και έδρευε η πιο πρωτότυπη πολιτεία:.η πολιτεία των πειρατών. "Όπου θαλασσομάχη και μπαμπαρδοπόλεμο, μπουρλότο, μπλόκο, θαλασσόκαστρο για κούρσεμα είτανε πρώτος ετούτος". http://to-emblima.blogspot.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου