Προτού ακόμη ξεκινήσει η πολιορκία του Λένινγκραντ, το 1941, ο Ντμίτρι Σοστακόβιτς είχε αρχίσει να γράφει την 7η συμφωνία του. Η μουσική του ήταν αφιερωμένη στα πολυάριθμα θύματα του πολέμου και στην εικόνα της αγωνιζόμενης πατρίδας του.
Όταν ο Σοστακόβιτς, καθηγητής τότε στο Κονσερβατουάρ του Λένινγκραντ, έμαθε για την επίθεση της χιτλερικής Γερμανίας κατά της Σοβιετικής Ένωσης, προσπάθησε να καταταχτεί στον Κόκκινο Στρατό, αλλά δεν έγινε δεκτός. Οι αρχές ήξεραν ότι ένας συνθέτης, ο οποίος απολαμβάνει τον βαθύτατο σεβασμό του λαού, θα μπορέσει να χτυπήσει καλύτερα τον εχθρό μέσα από τις παρτιτούρες του, παρά στο πεδίο της μάχης. Αμέσως μετά την έναρξη των προετοιμασιών για την Άμυνα του Λένινγκραντ, ο Σοστακόβιτς άρχισε να δουλεύει πυρετωδώς για την ολοκλήρωση της νέας του συμφωνίας. Παρόλο που όλοι τον πίεζαν να εγκαταλείψει το Λένινγκραντ, αυτός παρέμεινε κι έγραψε τα τρία πρώτα μέρη σε μια πόλη, στην οποία ο πολιορκητικός κλοιός στένευε μέρα με τη μέρα. Μόνο μετά την πρώτη κατηγορηματική διαταγή εκκένωσης, ο Σοστακόβιτς έφυγε με την οικογένειά του για το Κουίμπιτσεφ, όπου και συνέθεσε το φινάλε. Εκεί βρέθηκε μετά την εκκένωση και η Φιλαρμονική Ορχήστρα του Λένινγκραντ, έτσι που οι προετοιμασίες για την πρώτη εκτέλεση του έργου μπόρεσαν να προχωρήσουν με ταχύτατο ρυθμό.
«Τέλος εποχής» 1941 Ο Γάλλος συνθέτης Ολιβιέ Μεσιάν παρουσιάζει, σε ένα στρατόπεδο αιχμαλώτων πολέμου, μαζί με τρεις συγκρατούμενούς του και μπροστά σε 5.000 θεατές, το «Κουαρτέτο για το τέλος της εποχής». Η μουσική του έργου περιέχει μια μεγάλη ποικιλία από φωνές πουλιών, σύμβολο της καθαρότητας της φύσης.
Συμφωνία της θείας Ευχαριστίας 1945/46 Ο Άρθουρ Χόνεγκερ γράφει τη «Συμφωνία της θείας Ευχαριστίας». Ο καταγόμενος απο την Ελβετία συνθέτης χρησιμοποιεί για τις τρεις πράξεις του έργου επικεφαλίδες από την καθολική θεία Λειτουργία. Το «Dies irae» περιγράφει τις καταστροφές του πολέμου σαν κομμάτι της Δευτέρας Παρουσίας. Το «De profuntis clamavi» αντικαθρεφτίζει την απόγνωση και την ελπίδα της ανθρωπότητας μπροστά στις καταστροφές. Το «Dona nobis pacem» ξορκίζει μετά τον αγώνα των ανθρώπων κατά των αυτοκαταστροφικών τους ενεργειών το όραμα μιας μελλοντικής ειρηνικής ζωής.
«Επιζώντες από τη Βαρσοβία» 1947 Στη δωδεκατονική καντάτα «Ἐνας επιζών από τη Βαρσοβία», ο Εβραιο-αυστριακός συνθέτης Άρνολντ Σένμπεργκ μελοποιεί πολυάριθμες μαρτυρίες αυτοπτών μαρτύρων από το γκέτο της Βαρσοβίας. Αποκορύφωμα του έργου αποτελεί το τραγουδισμένο από ανδρική χορωδία εβραϊκό σύμβολο της πίστεως των φυλακισμένων στο στρατόπεδο συγκέντρωσης, τη στιγμή σου οδεύουν προς τους θαλάμους των αερίων.
«Θρήνος» 1961 Το ορχηστρικό έργο «θρήνος για τα θύματά της Χιροσίμα» του Πολωνού Κριτσόφ Πεντερέκι παρουσιάζεται για πρώτη φορά στη Βενετία. Ο συνθέτης είχε αρχικά δώσει τίτλο στο έργο του «8' 37”» που θύμιζε τον χρόνο ρίψης της ατομικής βόμβας των Αμερικάνων στη Χιροσίμα, τον Αύγουστο του 1945. http://to-emblima.blogspot.gr/
Η πρεμιέρα προπαγανδίστηκε ως πράξη αντίστασης ενός ολόκληρου έθνους και την παρακολούθησε από το ραδιόφωνα του ανάμεσα σε κανονιοβολισμός, όλος ο πεινασμένος πληθυσμός του Λένινγκραντ. Ο Αλεξέι Τολστόι έγραψε μια πύρινη κριτική για την πρεμιέρα, η οποία ηχούσε σαν μια ενθουσιώδης ανακοίνωση πολεμικής επιτυχίας από το μέτωπο. Η πολεμική προπαγάνδα είχε επιτέλους στα χέρια της την επιθυμητή σοσιαλιστική αγωνιστική μουσική, την οποία απαιτούσε ο Στάλιν. Η παρτιτούρα αντιγράφηκε σε μικροφίλμ και μεταφέρθηκε από μυστικούς δρόμους στις ΗΠΑ, όπου ο Αρτούρο Τοσκανίνι είχε στο πλευρό του τον ισχυρότερο υποψήφιο για τα δικαιώματα της πρώτης εκτέλεσης, το τηλεοπτικό δίκτυο NBC. Η πρεμιέρα στην Αμερική έγινε στις 19 Ιουλίου 1942 στη Νέα Υόρκη και ταυτόχρονα πάνω από 50 εκατομμύρια άνθρωποι άκουσαν το έργο από το ραδιόφωνο. Μέχρι το τέλος του έτους, η συμφωνία παίχτηκε στην αμερικάνική ήπειρο πάνω από 60 φορές. Ακόμη όμως δεν είχε αντηχήσει μέσα στην πόλη, στην οποία την είχε αφιερώσει ο Σοστακόβιτς. Για την πρώτη εκτέλεση μέσα στο Λένινγκραντ, οι νότες πέρασαν τον πολιορκητικό κλοιό μέσα από μυστικά μονοπάτια. Σε αντίθεση με το Κουίμπιτσεφ, εδώ υπήρχαν διαθέσιμοι πολύ λίγοι μουσικοί. Τότε όμως η ηγεσία του Κόκκινου Στρατού εξέδωσε μια αξιοπρόσεκτη διαταγή. Όλοι οι μουσικοί που βρίσκονταν στην υπηρεσία του Στρατού μετατέθηκαν από την Άμυνα της πόλης στη φιλαρμονική. Έτσι, στις 9 Αυγούστου 1942 η πολυθρύλητη μουσική μπόρεσε να παιχτεί και μέσα στο Λένινγκραντ. Στις αναμνήσεις του που εκδόθηκαν μετά τον θάνατό του, το 1978, ο Σοστακόβιτς ερχόταν σε αντίθεση με τη σοβιετική πολεμική προπαγάνδα, γράφοντάς: «Δεν έχω τίποτα εναντίον όποιου θέλει να ονομάσει την Εβδόμη μου, Συμφωνία του Λένινγκραντ. Σ' αυτή τη Συμφωνία όμως το θέμα δεν είναι η πολιορκία. Το θέμα είναι το ίδιο το Λένινγκραντ, το οποίο ο ίδιος ο Στάλιν είχε καταστρέψει. Ο Χίτλερ έβαλε μόνο την τελεία».
Συνθέσεις στο περιβάλλον του πολέμου Συμφωνία της θείας Ευχαριστίας 1945/46 Ο Άρθουρ Χόνεγκερ γράφει τη «Συμφωνία της θείας Ευχαριστίας». Ο καταγόμενος απο την Ελβετία συνθέτης χρησιμοποιεί για τις τρεις πράξεις του έργου επικεφαλίδες από την καθολική θεία Λειτουργία. Το «Dies irae» περιγράφει τις καταστροφές του πολέμου σαν κομμάτι της Δευτέρας Παρουσίας. Το «De profuntis clamavi» αντικαθρεφτίζει την απόγνωση και την ελπίδα της ανθρωπότητας μπροστά στις καταστροφές. Το «Dona nobis pacem» ξορκίζει μετά τον αγώνα των ανθρώπων κατά των αυτοκαταστροφικών τους ενεργειών το όραμα μιας μελλοντικής ειρηνικής ζωής. «Επιζώντες από τη Βαρσοβία» 1947 Στη δωδεκατονική καντάτα «Ἐνας επιζών από τη Βαρσοβία», ο Εβραιο-αυστριακός συνθέτης Άρνολντ Σένμπεργκ μελοποιεί πολυάριθμες μαρτυρίες αυτοπτών μαρτύρων από το γκέτο της Βαρσοβίας. Αποκορύφωμα του έργου αποτελεί το τραγουδισμένο από ανδρική χορωδία εβραϊκό σύμβολο της πίστεως των φυλακισμένων στο στρατόπεδο συγκέντρωσης, τη στιγμή σου οδεύουν προς τους θαλάμους των αερίων. «Θρήνος» 1961 Το ορχηστρικό έργο «θρήνος για τα θύματά της Χιροσίμα» του Πολωνού Κριτσόφ Πεντερέκι παρουσιάζεται για πρώτη φορά στη Βενετία. Ο συνθέτης είχε αρχικά δώσει τίτλο στο έργο του «8' 37”» που θύμιζε τον χρόνο ρίψης της ατομικής βόμβας των Αμερικάνων στη Χιροσίμα, τον Αύγουστο του 1945. http://to-emblima.blogspot.gr/ 
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου